Tuesday, May 10, 2016

ভংগ্নাশ নিৰ্মাণ (পুনৰ)



মই আচলতে দৌৰি আছো নে নাই পাহৰিলোঁ৷ মাজে মাজে ভাব হ’ল এই দৌৰি থকাতোৱেই হয়তো মোৰ জীৱনৰ এক ছন্দই হৈ পৰিল৷ পিঠিখনৰ ঘাঁ টুকুৰা বাঢ়ি বাঢ়ি এক বেলেগ ৰূপ পৰিগ্ৰহ কৰিলে৷ তাতে আকৌ সময়ৰ চাবুকৰ কোব৷ চিৰিলা-চিৰিল কৈ ফাটিচে৷ অংক নে জংক পংক৷ জীৱনৰ হিচাপ-নিকাচ, নে দ্বিঘাট সমীকৰণ৷ শূন্যটোৱেও পিচ নেৰা হ’ল৷ ক’ত বা বহুৱাও তাক৷
লিখিম বুলি ভাবিও লিখিব পৰা নাই নে নোৱৰা হৈ পৰিলো নে দৌৰৰ দৌৰত লিখিবলৈ সময় নোপোৱো হ’লো! মাজতে ভাবিছিলোঁ দৌৰী দৌৰীয়েই লিখি যাব নোৱাৰিলোঁ৷ এলিচে আকৌ থাপ মাৰি মোকো লৈ গ’ল দাপোনখনৰ ভিতৰলৈ৷ দৌৰী থাকিও দেখোন একে ঠাইতে ৰৈ থাকে৷ ৰাজ, চাইণ্টিষ্ট, বিবেক, জাকিৰ, কৈৰালা, দীপাংকৰ, অৰ্নিবানৰ সৈতে আলোচনাচ ব্যস্ত ‘এইবাৰ চৰকাৰ কাৰ’৷ এলিচ জনীয়েও এৰি নিদিয়া হ’ল৷ কাষলৈ মাতিলে সেই সাগৰ ঘোৰা আৰু শামুক বোকৰ, সিহঁতৰ সৈতে কদমত কদম মিলাই আগবাঢ়িবলৈ নতুনত্বৰ দিশেৰ! পাম জানো সেই ভয়টোতো আছেই৷ তাতে আকৌ ৮৩ৰ জুয়ে পোৰা ল’ৰা-ছোৱালীবোৰেই কিৰিলি মাৰি উঠে৷ সিহঁতৰ পিঠিৰ ঘাঁ টুকুৰা দেখুৱাই৷
 মাজতে ইলেকচন পাৰ হ’ল – ‘‘যেনিতেনি লাখ লাখ টকা জব্দ, নিৰ্বাচনী ব্যয়ক মনোনয়নৰ দিনাই চেৰ পেলাই ব্যংগ কৰা পৰিৱেশ৷’’ এইবোৰে বাৰু কি সূচাইচে৷ দৌৰৰ দৌৰত আমি বোৰে নিজকে হেৰুৱাই পেলাইছো নেকি? তাতে আকৌ ‘‘অনৰ্থক আৰু ভুৱা তথ্যৰ সম্পত্তিৰ তালিকাৰ ঘোষণাপত্ৰৰ কথাবোৰটো আছেই মানে একদম নাটক...  হয় চৌদিশে ৰাজনৈতিক উদ্দাম নৃত্য, আমিবোৰ মাথো নিৰৱ দৰ্শকহে।’’ এৰা জীৱনটোৱেইচোন নাটক হৈ পৰিছে৷
     এৰা নাটক মানে আকৌ নাটক৷ মনলৈ এটা ভাব আহি আছে৷ আমি বাৰু মানুহৰ দ্বৈত চৰিত্ৰৰ কথা কেনেদৰে নাটকত প্ৰকাশ কৰিম৷ আমি যে বাস কৰো এক দ্বৈত সত্ত্বেৰে৷ ফটোৰ মাজত মানুহৰ চৰিত্ৰ কেনেদৰে প্ৰকাশ পায়৷ ৰং কিমান বাৰু জীৱনৰ৷ ‘ৰং ৰং নানা ৰং… …কিনিবা কোনে, অ’ ৰং কিনিবা কোনে’৷… … সঁচাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰোনে আমাৰ দুতলীয়া চৰিত্ৰ৷ একে সময়তে একেখন মঞ্চতে৷ কি ৰঙেৰে বোলাম বাৰু তোক, মোৰ সত্ত্বাটোক? কি ৰঙেৰে ৰঙীন হ’লে এই দৌৰৰ পৰা হাত সাৰিব পাৰিম৷ নাটক এখন কৰিব লাগে৷ একেলগে একেখন মঞ্চতে একেখন নাটক দুই ধৰণে৷ পাৰিম নে বাৰু!... …নে পাগল বুলি হাঁহিব৷ এৰা পাগল নহ’লেচোন একোৱেই কৰিব নোৱাৰি৷ দৌৰিব লাগিব… কেৱল দৌৰ দৌৰ আৰু দৌৰ… দৌৰি দৌৰিয়েই লিখিব লাগিব… জীৱনটো যাপন কৰো নে উদযাপন কৰোঁ বাৰু৷ কিমান ওচৰ চাপিব পাৰি জীৱনৰ শেষ সীমাৰ… …
 জীৱনটো আইচ ক্ৰীমৰ দৰে নেকি বাৰু? অলপ গৰম পালেই যে গলি গলি বৈ যায়৷ দৌৰী দৌৰী গলি গলি গৈ আছোঁ নেকি বাৰু মই৷ অলপ বেছি হৈ গ’ল যেনেই পাইছোঁ৷ মানুহৰ বাহ্যিক পৰিচয়ে অভ্যন্তৰিণ পৰিচয়ক কিমান দূৰ প্ৰতিফলন কৰে? বতৰেও পৰিৱৰ্তনৰ কথা কথা কৈছে? আমি বাৰু জীৱনৰ পৰা কি বিচাৰোঁ? এমুঠি সুখ, ধন, টকা-পইচা, গাড়ী-মটৰ নে আন কিবা৷ দুখৰ বাৰু সুখ থাকেনে নে সুখৰ দুখ৷ ‘‘যদি জীৱেন কান্দে নাই নাই বুলি,… …নিৰাশাই আশা বোৰ ভাঙিব খুজিলে, মই গোৱা গীতটোকে গাবা’’ জয়ন্ত দাৰ গীতটো গাই বাৰু দৌৰৰ দৌৰ জুখিব পাৰিম নেকি? জালুকবাৰীৰ বাটটোৱে ৰাধাৰ দৰে সোণাৰুৰ থুপাথুপি সোণগুটিৰে খোপা বান্ধি থকা বতৰেত হঠাৎ তাতেই লগ পাই গ’লো জয়ন্ত দাক৷মই তেওঁক dignity of labour ৰ কথা সুধিবলৈহে পালোঁ, চিলনীজনীৰ দৰে চোঁ মাৰি মোক থাপিয়াই তেওঁৰ অট’খনত বঢ়োৱাই ল’লে আৰু ৰকেটৰ গতিত দৌৰাবলৈ ধৰিলে৷ মই কিবা কোৱাৰ আগতেই চোলাটো দাঙি তেওঁৰ পিঠিৰ ঘাঁ খিনি দেখুৱালে৷ কাণৰ কাষত ফুচফুচাই ক’লে- বহুত কিবাকিবা বাঢ়িছে, কমিছে, দৌৰ দৌৰ মাথো দৌৰ…
     ক’ব নোৱৰাকৈয় নিজকে আৱিষ্কাৰ কৰিলোঁ এখন কেচিনৰ ভিতৰত৷ মামাই তিনিপট্টি খেলিছে ধৰ্মৰাজৰ সৈতে৷ পণত হাৰিচে-জিকিছে… …দ্ৰৌপদীক কেচিনলৈ টানি অনা হৈছে… কি বা হয়৷ চাৰিওফালে চালো ক’ৰবাত কৃষ্ণগোঁসাইক দেখো নেকি বুলি! নাই চকুত নপৰিল… …আৰে এয়া দেখোন জি. এচ. ৰড… … কাপোৰ ফালিচে… …চিঞৰিচে… …কাকূতি কৰিছে …সকলোৱে মৌন মূক হৈ ৰৈ আছে৷ দ্ৰৌপদীৰ নাঙঠ শৰীৰটো দেখা পোৱাৰ আশাত সেইদিনা ভীষ্মকে আদি কৰি সকলো গুৰুজন মনে মনে আছিল৷ বিকৰ্ণক বিচাৰিলো, সিও নাই… …সেইদিনাটো সেই ফুলকুমলীয়া ল’ৰাটোৱে মাত মাতিছিল… …আজি… … অ’ সেয়া দেখোন চেনেলৰ সাংবাদিক কেইগৰাকী… …মই কিবা এটা ক’বলৈ চেষ্টা কৰিছিলোহে৷ নাই মুখৰ পৰা গেঙণি এটাৰ বাদে আন একোৱেই বাহিৰ নহ’ল৷ কাণত বতাহৰ সুহুৰি… …দৌৰ দৌৰ… …সকলো ৰৈ গ’ল… নে দৌৰিছে… …কি হৈছে এয়া? অ’ মানসৰ নতুন নাটক ‘যুবৰাজ@কুৰুক্ষেত্ৰ লাইভ’৷ ৰবীন্দ্ৰ ভৱনত অহা ১৩ তাৰিখে সন্ধিয়া ৬.৩০ মিনিটত৷ নিজকে আৱিষ্কাৰ কৰিছিলো ৰবীন্দ্ৰ ভৱনৰ সন্মুখত লগি থকা এখন নাটকৰ হডিংৰ সন্মুখত৷ মই স্থৱিৰ হৈ গৈছোঁ নেকি বাৰু ভাব এটাই হেচুক মাৰি ধৰিলে৷ মনত পৰিল সিদিনা প্ৰদ্যুতে নেমুটেঙা কেইটামানক দৌৰাই দিয়াৰ কথা কৈছিল৷
     এৰা নেমু টেঙাই দৌৰে নে? ত্ৰিপুৰাত দৌৰিছিল বোলে, মনত পৰি গ’ল৷ কিন্তু বতাহত যে নেমু ফুলাৰ তীব্ৰ গোন্ধ এটা ভাঁহি আহিছে৷ মই উন্মনা হৈ পৰিলো৷ কেতিয়া পাইছিলো বাৰু এই গোন্ধটো প্ৰথমবাৰৰ বাবে… …শৈশৱৰ সেই সোণোৱালী দিনবোৰ জাকি মাৰি উঠিল… …বিৰিণা পাতৰ আঙুঠি পিন্ধি আন্মনাহৈ থাকোতেই চাগৈ প্ৰথমবাৰৰ বাবে নেমু ফুলৰ তীব্ৰ গোন্ধটো অনুভৱ কৰিছিলো৷ শৰীৰৰ সৰিয়হ ফুটিছিল… …তাৰ পিছত… …ঘানিৰ ম’হটোৰ দৰে টুকুৰা হৈ পৰা তাইৰ বাপেকৰ শৰীৰটো… …মাকক বিদ্ধ কৰা কৰ্শলা সাপৰ দৰে সেই ডাল… …চাই থাকিব নোৱাৰিলোঁ৷ পেটটো পকাই আহিল… …কিবা এটা কেচেমা কেচেম গোন্ধলৈ ৰূপান্তৰিত হ’ল নেমি ফুলৰ সেই তীব্ৰ গোন্ধটো… …মই দৌৰীবলৈ আৰম্ভ কৰিলোঁ… দৌৰ… দৌৰ… আৰু দৌৰ…